مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
صلاحیت فرا سرزمینی در حقوق بینالملل در پرتو خرق حجاب شخصیت حقوقی شرکت
7
30
FA
محسن
محبی
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوموتحقیقات، تهران
یاسر
ضیایی
استادیار گروه حقوق بینالملل و عمومی دانشکده حقوق دانشگاه قم
10.22066/cilamag.2012.16352
منظور از صلاحیت، توانایی و اختیار دولت برای اعمال اقتدار و قدرت نسبت به اتباع و ساکنین در قلمرو سرزمینی، از طریق نهادهای رسمی است. این توانایی حسب مورد، از طریق نهادهای اجرایی، تقنینی یا قضایی اعمال میشود. اعمال و تسری این صلاحیت در خارج از سرزمین دولت، صلاحیت فراسرزمینی نام دارد. تاجاییکه به صلاحیت قضایی مربوط میشود، دادگاههای دولتی برای اعمال صلاحیت بر قضایای فراملی از قواعد و معیارهای سنتیِ صلاحیت کمک میگیرند مانند صلاحیت مبتنی بر محل وقوع شیء، صلاحیت مبتنی بر محل تجارت و صلاحیت مبتنی بر محل حضور خوانده و مانند آنها. اما حضور وسیع شرکتهای فراملی یا چندملیتی در عرصه بینالمللی، بهویژه پیچیدگی ساختار این شرکتها و گستره فعالیت آنها مسائل تازهای را، از حیث صلاحیتی در دعاوی که فراملیها در آنها درگیر هستند، نزد محاکم داخلی و مراجع بینالمللی پیش آورده است که حل آنها اقتضا میکند معیارهای جدیدی برای صلاحیت قضایی دولت در نظر گرفته شود. سازوکار خرق حجاب در همین راستا ایجاد شده و توسعه یافته که هدف آن جلوگیری از تقلب و سوءاستفاده از اصل استقلال شخصیت حقوقی شرکت از سهامداران است. بر این اساس، مرجع رسیدگی میتواند پوسته شخصیت حقوقی شرکت را کنار زند و صلاحیت قضایی خود را از شرکت فرعی به شرکت اصلی یا به سهامداران آن تعمیم دهد و بدینسان صلاحیت فراسرزمینی خود را توجیه نماید. این قاعده ابتدا در دعاوی تجاری و اقتصادی مطرح شد اما در مراجع قضایی بینالمللی نیز برای توجیه حمایت دیپلماتیک دولت از سهامداران و حتی در پارهای دعاوی حقوق بشری مورد استناد قرار گرفته است. این قاعده، هم در دکترین و هم در رویهقضایی مورد قبول و استقبال واقع شده است.
صلاحیت دولت,صلاحیت فراسرزمینی,خرق حجاب,صلاحیت بر شرکت فرعی,اصل استقلال شخصیت حقوقی شرکت تجاری از سهامداران,اصل مسئولیت محدود سهامداران
https://www.cilamag.ir/article_16352.html
https://www.cilamag.ir/article_16352_b8680f8871d30cfbb9b9905c37229c31.pdf
مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
دلایل استفاده از قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران
31
45
FA
مهدی
منتظر
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوموتحقیقات، تهران
سید نصرالله
ابراهیمی
استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
10.22066/cilamag.2012.16353
استفاده از قراردادهای بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز ایران از اوایل دهه هفتاد شمسی بهعنوان یکی از سازوکارهای قراردادی رایج در جذب سرمایهگذاری بهویژه سرمایهگذاری خارجی قرار گرفت که دلیل آن را باید در وجود برخی از محدودیتهای سیاسی، اقتصادی و حقوقی جستجو نمود. باوجود این، عمدهترین دلایل استفاده از قراردادهای مذکور در این حوزه را میتوان وجود الزامات یا محدودیتهای قانونی از قبیل اصول 43 و 44 و 45 و81 قانون اساسی و همچنین رعایت اصولی از قبیل اصول مالکیت و حاکمیت دولت بر منابع و مخازن نفتی و گازی و تأمین مصالح کشور و ضرورت توسعه اقتصادی دانست. قرارداد بیع متقابل در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز بهنحوی طراحی شده است که دولت میزبان به دلیل الزامات قانونی فوق، هیچگونه مالکیت یا مشارکتی را برای شرکت سرمایهگذار خارجی بهرسمیت نشناخته و وی را مکلف مینماید تا پس از راهاندازی و تولید، میدان را به شرکت ملی نفت ایران (کارفرما) واگذار نماید.
قراردادهای بیع متقابل,توسعه میدانهای نفتی و گازی,بخش بالادستی صنعت نفت و گاز,سرمایهگذاری خارجی
https://www.cilamag.ir/article_16353.html
https://www.cilamag.ir/article_16353_12c9f3e098060bbee1a319b2bf65f238.pdf
مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
حق بر دموکراسی در حقوق بین الملل معاصر
46
71
FA
رضا
اسلامی
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
کتایون
بشکاردانا
کارشناس ارشد حقوق بین الملل از دانشگاه شهید بهشتی
10.22066/cilamag.2012.16354
حق ملتها بر تعیین سرنوشت داخلی، حق مشارکت سیاسی و حقوق وابسته به آن، از جمله حقوق و آزادیهای سیاسی، و حق انتخابکردن و انتخابشدن، اصل برابری و منع تبعیض، در زمره قواعد معاهداتی و هنجارهای پذیرفتهشده بینالمللی هستند که از اصل مشروعیت دموکراتیک منبعث گردیده و سپس به مدد ابزارهای معاهداتی تضمین شدهاند. طی چند دهه اخیر، کمیته حقوق بشر، کمیسیونهای اروپایی و آمریکایی حقوق بشر، سازمان همکاری و امنیت اروپا و مجمع عمومی سازمان ملل متحد، رویهای بیسابقه از توجه بینالمللی به ساختار حکومتهای داخلی بهوجود آوردهاند که تأثیر بسزایی در آینده حق بر دموکراسی دارد. مقاله حاضر در تلاش است تا از طریق تحلیل حقوق مشارکتی مندرج در کنوانسیونهای حقوق بشر بهعنوان بنیانهای هنجاری دموکراسی و نقش آنها در توسعه قواعد عرفی، به تبیین جایگاه حق بر دموکراسی در حقوق بینالملل معاصر بپردازد.
حق تعیین سرنوشت داخلی,حق مشارکت سیاسی,انتخابات,آزادیهای سیاسی,اصل مشروعیت دموکراتیک,حق بر دموکراسی,هنجارهای بینالمللی
https://www.cilamag.ir/article_16354.html
https://www.cilamag.ir/article_16354_b311f840e444c47a7686b6832b4b6ebb.pdf
مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
شکلگیری قاعده عرفی در حقوق بینالملل؛ ارزیابی امکان نقشآفرینی بازیگران غیردولتی
72
88
FA
شهرام
زرنشان
استادیار دانشگاه بوعلی سینا، همدان
10.22066/cilamag.2012.16355
حقوق بینالملل عرفی در سلسلهمراتب میان منابع حقوق بینالملل از جایگاه برجستهای برخوردار بوده و نقش بسزایی در تنظیم روابط بینالمللی و همسانسازی سیاستهای رفتاری دولتها با یکدیگر ایفا مینماید. در این بین، چندی است که نقش عوامل غیردولتی و امکان مشارکت مستقیم آنها در فرایند شکلگیری قواعد عرفی از سوی برخی حقوقدانان بهجد پیگیری میشود. گواینکه درحالحاضر بهواسطه رشد و توسعه نقشآفرینی بازیگران غیردولتی در عرصههای مختلف بینالمللی، امکان مشارکت مؤثر این عوامل در روند ساخت قواعد حقوقی بینالمللی مطرح شده است، باوجود این، سازمانهای بینالمللیِ غیردولتی و افراد، تابعان اصلی و فعال حقوق بینالملل نیستند و بهنظر هنوز زمان زیادی باقی است تا بتوان صحبت از تحقق امکان فوق به میان آورد.
حقوق بینالملل عرفی,بازیگران غیردولتی,سازمانهای بینالمللی غیردولتی,افراد,شکلگیری قاعده عرفی,حقوق بینالملل,جامعه بینالمللی
https://www.cilamag.ir/article_16355.html
https://www.cilamag.ir/article_16355_61c0451649c3284968a28bc72cda8880.pdf
مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
تأثیر بهرهبرداری اولیه، بر بازتعیین سهم کشورها از منابع طبیعی فرامرزی
89
115
FA
مرتضی
نجفی اسفاد
دکترای حقوق بینالملل و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی
حامد
خوری
کارشناس ارشد مهندسی شیمی از دانشگاه صنعتی شریف و کارشناس ارشد حقوق بینالملل از مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور تهران
10.22066/cilamag.2012.16356
منابع طبیعی، ارزشمندترین سرمایه هر ملتی است که با اتکا به این سرمایه، توسعه پایدار و عادلانه در هر جامعهای برنامهریزی و اجرا میشود. زمانی که منابع طبیعی، نزدیک مرزهای دو کشور یافت میشود و مشترکبودن آن به اثبات میرسد، حساسیت آن، دوچندان میشود. ایجاد نظام حقوقی برای منابع طبیعیِ مشترک و نحوه استخراج از این منابع، آنقدر ذهن دولتها را مشغول مینماید که بهرهبرداری اولیه کشورهای شریک، که بهطور یکجانبه و قبل از استقرار رژیم حقوقی انجام شده است، معمولاً نادیده گرفته میشود. در این تحقیق، در ابتدا، از نظر حقوق بینالملل، تأثیرگذاری بهرهبرداری اولیه بر سهم کشورها، بررسی و مشخص خواهد شد که تأثیردهی بهرهبرداری اولیه بر سهم کشورها، با اصول و اهداف منشور ملل متحد و رویهقضایی بینالمللی هماهنگی دارد. سپس یک الگوی محاسباتی ارائه شد تا بهوسیله آن، مقدار بهرهبرداری اولیه کشورها از منابع طبیعی مشترک، بر سهم نهایی آنها تأثیر گذاشته و سهم آنها از این بابت، اصلاح شود. در انتها با یک مثال عملی، میدان گازی پارس جنوبی بهعنوان یک حالت کاری واقعی، برای الگوی محاسباتی، بررسی و نتایج آن تحلیل میشود.
منابع طبیعی مشترک,بهرهبرداری اولیه,رژیم حقوقی منابع طبیعی مشترک,حقوق منابع طبیعی,منابع نفت و گاز مشترک,بازتعیین سهم,حقوق منابع نفت و گاز
https://www.cilamag.ir/article_16356.html
https://www.cilamag.ir/article_16356_62b9dc3e8cf21b8bebcd841ee8adaf77.pdf
مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
نقض و توسعه قلمرو قرارداد داوری
116
138
FA
علیرضا
ایرانشاهی
دکترای حقوق خصوصی و مدرس دانشگاه
10.22066/cilamag.2012.16358
قرارداد داوری مهمترین معیار تعیین حدود قلمرو صلاحیت مرجع داوری و تجلیگاه مبنای مشروعیت داوری است و ممکن است تخطی مرجع داوری از آن، موجب ابطال و عدمشناسایی و اجرای رأی داوری گردد. نقض قلمرو قرارداد داوری را میتوان به دو نوعِ نقض موضوعی و نقض شخصی تقسیمبندی نمود. توسعه قرارداد داوری درصورتیکه در عمل، موجب نقض قلمرو قرارداد داوری نگردد و صرفاً در حیطه تفسیر قرارداد داوری و تشخیص موضوعات و طرفهای حقیقی قرارداد داوری و قصد و اراده واقعی طرفین آن باشد، قابل پذیرش است. در غیر این صورت باید توسعه قرارداد داوری را برخلاف بدیهیترین اصول اولیه حقوقی، و عملی نامشروع توسط مرجع داوری در تجاوز از قلمرو صلاحیت خویش تلقی نمود.
قرارداد داوری,نقض قلمرو قرارداد داوری,توسعه شرط داوری,قلمرو شخصی,قلمرو موضوعی,ابطال رأی داوری,شناسایی و اجرای رأی داوری
https://www.cilamag.ir/article_16358.html
https://www.cilamag.ir/article_16358_d17c930d41709143ab7b4e7ec127bbbc.pdf
مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری- مدیریت علمی و پژوهشی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2645-4858
29
شماره 47 (پاییز و زمستان)
2012
01
01
قضیه سمپاشی هوایی (اکوادور علیه کلمبیا) تریل اسملتر قرن بیستویکم؟
139
158
FA
بابک
وثوقی فرد
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه
10.22066/cilamag.2012.16362
دعوای اکوادور علیه کلمبیا معروف به قضیه <em>سمپاشی هوایی</em> که در 31 مارس 2008 تحت رسیدگی دیوان بینالمللی دادگستری قرار گرفت، مستعد طرح نکات و مسائلی است که از بُعد زیستمحیطی خصوصاً در حوزه آلودگیهای مرزگذر قابل بررسی است بهنحوی که برخی محققین بدان لقب <em>تریل اسملتر</em> قرن بیستویکم دادهاند.قضیه <em>تریل اسملتر</em> (دعوای میان ایالات متحده آمریکا و کانادا) نزد علاقهمندان مباحث حقوق بینالملل محیطزیست، موضوع ناشناختهای نیست. در باب شهرت و آوازه قضیه مذکور، همین بس که به گفته <em>پرو تیلور</em>میتوان آن را «ضربالمثل» حقوق بینالملل محیطزیست دانست. بیشک مهمترین و ارزندهترین رهآورد رأی داوری <em>تریل اسملتر</em> را باید در اصل «استفاده غیر زیانبار از سرزمین»خلاصه کرد. اینکه قضیه <em>سمپاشی هوایی</em> تا چه حد ظرفیت توسعه و تبیین جایگاه اصل مذکور در نظام حقوق بینالملل محیطزیست را دارد، ضمن پرهیز از هرگونه پیشداوری ـ قبل از صدور رأی و تصمیم نهایی دیوان بینالمللی دادگستری ـ نیازمند مداقه و بررسی بیشتری پیرامون سابقه قضایی و ادبیات حقوقیِ بهجایمانده در این زمینه است و مقاله حاضر سعی میکند در این مسیر گامی بردارد.
قضیه تریل اسملتر,محیطزیست,استفاده غیر زیانبار از سرزمین,رویهقضایی دیوان بینالمللی دادگستری,قضیه سمپاشی هوایی
https://www.cilamag.ir/article_16362.html
https://www.cilamag.ir/article_16362_2e04140aa2bbdbd457615ac2d08684ad.pdf