2024-03-29T06:12:30Z
https://www.cilamag.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2921
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
سلب مصونیت دولت ایران در محاکم امریکا
عباسعلی
کدخدایی
علی
داعی
در حقوق بینالملل، کشورها دارای وضعیت حقوقی برابر هستند و براساس این اصل که «برابرها را بر یکدیگر سلطهای نیست»، دولتها از اصل مصونیت بهرهمند شده و به واسطه آن محاکم داخلی نباید نسبت به سایر دولتها، صلاحیت قضایی و یا اجرایی اعمال کنند، مگر در موارد استثنایی از جمله در اعمال تصدیگری، چشمپوشی از مصونیت و غیره. با این همه، کنگره امریکا از سال 1996 با اصلاح قانون مصونیت دولتهای خارجی این کشور، استثنای جدیدی را به اصل مصونیت اعمال حاکمیتی دولتها، تحت عنوان «استثنای تروریسم» افزوده و به محاکم داخلی ایالات متحده صلاحیت قضایی رسیدگی به دعاوی خصوصی علیه دولتهایی که با این کشور رابطه دوستانهای ندارند اعطا کرده است. بهموجب این قانون، دعاوی متعددی علیه جمهوری اسلامی ایران در محاکم امریکا اقامه گردیده و در نتیجه این دعاوی تاکنون حدود 12 میلیارد دلار علیه ایران حکم صادر شده است. در این مقاله قوانین و مقررات امریکا در این خصوص و مغایرت آنها با حقوق بینالملل مورد ارزیابی قرار میگیرند.
اصل مصونیت دولت
محاکم داخلی
صلاحیت قضایی
اقدامات اجرایی
قانون استثنای تروریسم امریکا
مقابله به مثل
2011
01
01
13
38
https://www.cilamag.ir/article_17216_92c6f8c3543b060e442286bf844ef972.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
هتک حرمت ساحت مقدس قرآن کریم در امریکا در ترازوی حقوق بینالملل
آرامش
شهبازی
هتک حرمت ساحت مقدس قرآن کریم (نعوذ بالله) در 11 سپتامبر سال 2010 (20 شهریور 1389) در ایالات متحده امریکا روح هر انسان آزاده و بهویژه مسلمان را مکدر ساخت. «تری جونز» کشیش افراطی کلیسای کوچکی در ایالت فلوریدای امریکا چندی پیش طرحی را ارائه داد که حاکی از به آتش کشیدن 200 جلد قرآن کریم در سالگرد حوادث 11 سپتامبر بود. زمانی که این کشیش با فشار افکار عمومی آمریکا سرانجام از این اقدام افراطی خود صرفنظر کرد، یک امریکایی افراطی دیگر پس از پاره کردن برگههایی از قرآن کریم، آنها را در محل حملات 11 سپتامبر 2001 در نیویورک به آتش کشید؛ اقدامی که دو کشیش کلیسای آنجلیکن در ایالت تِنِسی امریکا نیز به تکرار آن پرداختند.
در این مقاله ضمن بیان ضرورت تأمل در هنجارهای بینالمللی حقوق بشر از حیث ماهیت، به مسأله هتک حرمت ساحت مقدس قرآن کریم در ایالات متحده امریکا و حدود و ثغور حقهای بشری در موضع تزاحم و تعارض خواهیم پرداخت. در این راستا، پس از بیان واقعه، اقدام به هتک حرمت به قرآن کریم به بهانه آزادی بیان را از منظر حقهای بشری و چگونگی تعامل و تزاحم آنها از نظر خواهیم گذراند.
قرآن کریم
آزادی مذهب
آزادی بیان
ایالات متحده امریکا
حقوق بشر
حرمت مقدسات
2011
01
01
39
61
https://www.cilamag.ir/article_17217_656035693693b0e4cf1b6631264b8694.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
ارزش حقوقی «دیدگاه های پایانی» کمیته حقوق بشر
سیدعلی
سادات اخوی
فرناز
فکوری
پروتکل اول منضم به میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، مبنای صلاحیت کمیته حقوق بشر در رسیدگی به شکایات افراد علیه دولـتهای عضو پروتکل درخصوص نقض حقوق منـدرج در میثاق محسوب میشود. بـر طبق بنـد چهـار از مـاده پنج پروتکل، کمیته مـوظف شده نتایج رسیـدگی خـود را در قـالب آنچه در ایـن مـاده بـهعنوان final views یا «دیدگاههای پایانی» نامیده شده، به فرد شاکی و دولت خوانده ارائه کند. با وجود این، سند مذکور هیچ اشارهای به ارزش و جایگاه حقوقی این یافتهها و تبعات حاصل از احراز نقض میثاق توسط کمیته ندارد. سؤالی که در این ارتباط مطرح میشود این است که آیا «دیدگاههای پایانی» کمیته حقوق بشر واجد ماهیت الزامآور هستند یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا این «دیدگاهها» برای دولتهای عضو ایجاد الزام میکنند یا اینکه صرفاً ارزش توصیهای دارند؟ مقاله حاضر مسأله فوق را بدواً از جنبه نظری و سپس از جنبه عملی و در رویه دولتها مورد بررسی قرار میدهد.
حقوق بشر
نهادهای نظارتی
کمیته حقوق بشر
پروتکل اختیاری میثاق حقوق مدنی و سیاسی
«دیدگاههای پایانی» کمیته حقوق بشر
2011
01
01
63
86
https://www.cilamag.ir/article_17218_a37ff9a1f07fbbaa3f3635d05bab240c.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
بررسی جنایت تعقیب و آزار در پرتو وقایع اخیر بحرین
سید فضل الله
موسوی
معصومه سادات
میرمحمدی
بحرین در فوریه و مارس 2011 شاهد حضور گسترده معترضانی بود که با تظاهرات خویش، خشم خود را نسبت به ساختار سیاسی و سیاستهای تبعیضآمیز دولت آلخلیفه اظهار کردند. این اعتراضات که غالب آنها از میان اکثریت شیعهمذهب بحرین برمیخیزد، سابقه دیرپایی در این کشور دارند و حداقل به دو دهه قبل بازمیگردند. با خروش موج ناآرامیها در کشورهای شمال آفریقا نظیر مصر و لیبی و تونس، جنبش مردم بحرین نیز جان تازهای گرفت و اینبار در مقیاسی وسیعتر و بهسرعت همه کشور و بهویژه پایتخت بحرین، شهر منامه، را در برگرفت. دولت بحرین که از اقلیت سنی مذهب است در پاسخ به این اعتراضات، به سرکوب گسترده معترضان و اعمال خشونت علیه آنها پرداخته است. بازداشتهای خودسرانه، شکنجه، محاکمات نظامی و قتل، از جمله اقداماتی هستند که نیروهای امنیتی بحرین در راستای این سیاست سرکوب مرتکب شدهاند. برخی از این بدرفتاریها همچنان در این کشور در حال وقوع هستند. این نوشتار ضمن ارائه تعریف «جنایت تعقیب و آزار» در حقوق بینالملل کیفری، درصدد اثبات این فرضیه است که با توجه به گزارشهای ارگانهای خبری و نهادهای حقوق بشری، رویدادهای بحرین میتوانند آستانه وقوع این جنایت به عنوان یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت را فراهم کنند.
بحرین
جنایات علیه بشریت
جنایت تعقیب و آزار
تبعیض
2011
01
01
87
122
https://www.cilamag.ir/article_17219_57c2872cab23ba845528c48a2d8c070d.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
دادگاه ویژه سیرالئون: فرایند تشکیل، صلاحیت و مقابله با بی کیفرمانی
امیرحسین
رنجبریان
مهدیه
ملک الکتاب خیابانی
دادگاه ویژه سیرالئون بهعنوان سومین نسل از دادگاههای کیفری در سال 2002 تأسیس شد و در مقایسه با دادگاههای کیفری یوگسلاوی سابق و روآندا دارای ویژگیهای منحصر به فرد است. این دادگاه برخلاف دادگاههای بینالمللی سابق که به موجب تصمیم یکجانبه شورای امنیت برپا شده بودند، به درخواست دولت سیرالئون طبق موافقتنامهای میان این دولت و سازمان ملل متحد دایر و در محل وقوع جنایات مستقر شده است. این دادگاه ویژه، دادگاهی دوگانه و ترکیبی از دادگاههای ملی و بینالمللی است که اساسنامه اش شامل مقررات حقوق بینالملل کیفری، حقوق بشردوستانه بینالمللی و حقوق داخلی سیرالئون بوده، از نظر ساختاری در بردارنده ترکیبی از کارکنان ملی و بینالمللی است. به موجب این اساسنامه، دادگـاه صلاحیت محـاکمه اشخاصی را دارد که از 30 نوامبر1996 دارای بیشترین مسئولیت به خاطر ارتکاب نقض حقوق بشردوستانه بینالمللی و حقوق سیرالئون در این کشور هستند. این اشخاص عبارتند از: رهبران جبهه متحد انقلابی، شورای انقلابی نیروهای نظامی و نیروهای دفاع غیرنظامی و البته چارلز تیلور، رئیس جمهور سابق لیبریا، و دادگاه به جنایات ارتکابی آنها رسیدگی میکند.
دادگاههای مختلط
دادگاه ویژه سیرالئون
موافقتنامه صلح لومه
کمیسیون حقیقتیاب و آشتی
اعمال مجرمانه مشارکتی
کودکان سرباز
ازدواج اجباری
2011
01
01
123
167
https://www.cilamag.ir/article_17220_a30acaec431252f72daf0f8330606a1c.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
معاهدات ناظر بر همکاریهای دولتی و نقش آنها در انتقال فناوری
فیصل
عامری
در این مقاله معاهدات ناظر بر همکاریهای دولتی و نقش آنها در جذب و انتقال فناوری مورد بررسی قرار میگیرد. این نوع معاهدات دارای ماهیتی کلی هستند و بنابراین بیانگر تعهدات مستقیم انتقال فناوری نیستند، بلکه زمینه و موجبات انتقال را از طریق ترتیبات دیگری مثل انعقاد قراردادهای لیسانس یا مشارکت و یا برگزاری مراکز تحقیق و توسعه مشترک فراهم میسازند. معاهدات مزبور از حیث هدف و موضوع تعهد، یکسان نیستند و به تبع، نقش آنها در انتقال تکنولوژی متفاوت است. بر این اساس، باید میان دو نوع از معاهدات تفاوت قائل شد: معاهداتی که درخصوص انتقال، نقش غیرفعال و در نتیجه غیرمستقیم در انتقال تکنولوژی دارند و معاهداتی که نقشی فعال و مستقیم دارند.
در مورد گروه اول، وجود رابطه علی و معلولی میان آنها و انتقال تکنولوژی مورد تردید قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده که وجود مجموعه عواملی چون ثبات سیاسی و اقتصادی، قوانین و مقررات داخلی کشور میزبان، عوامل اقتصادی، هزینههای مورد نیاز برای سرمایهگذاری و دسترسی به منابع طبیعی، نقش بیشتری در جذب سرمایه و فناوری داشتهاند تا صٍِرف وجود چنین معاهداتی. در مورد گروه دوم، یعنی معاهدات مستقیم و فعال، نخست نقش مثبت آنها در زمینههای مختلف صنعتی توضیح داده شده و سپس مصادیق انتقالهای صورت گرفته، مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال، محدودیتهایی در فرایند انتقال مشاهده میگردد که هم عوامل خارجی و هم داخلی در این محدویت تأثیرگذار هستند. مشروط ساختن کمکهای مالی و فنی به خریدهای اجباری و منوط کردن آنها به خدشه وارد نکردن به رقابت اقتصادی ـ صنعتی کشورهای کمککننده همچنین سایر عوامل ذیربط در این مجال مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
معاهدات انتقال تکنولوژی
کمکهای مشروط
سرمایهگذار خارجی
همکاریهای فنی
2011
01
01
169
202
https://www.cilamag.ir/article_17221_7f3ed6e4786bcea756a950357074f318.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
جنگ 22 روزه غزه در آیینه حقوق بینالملل کیفری با نگاهی به گزارش گلدستون
بهزاد
رضوی فرد
نخستینبار در بند «ج» ماده ششم اساسنامه نورنبرگ، منطق محاکمه و مجازات جنایات علیه بشریت تا حدودی روشن گردید. منشأ الهام این منطق، واقعه «هولوکاست»، مربوط به کشتار دستهجمعی یهودیان بود که براساس آن، دولتمردانی که فرمان به شکنجه و نسلکشی یهودیان داده بودند، براساس حقوق بینالملل در قبال افعالشان مسئولیت کیفری یافتند. اندیشه مجازات مرتکبان جنایات بینالمللی بارها در عمل به شکست انجامید تا اینکه دست تقدیر سران رژیم صهیونیستی را یاری کرد تا با بهرهگیری از دادگاه نظامی نورنبرگ برخی از سران نازی را در دادگاههای داخلیشان محکوم کنند و آنها را به دار مجازات بسپارند. اما در جنگ 22 روزه غزه (27 دسامبر 2008) که توسط این رژیم علیه مردم مظلوم فلسطین اتفاق افتاد برخی از همان نوع جنایات علیه بشریت اتفاق افتاد. 1400 شهروند فلسطینی شهید و بیش از 6000 نفر که عمدتاً کودکان و زنان بودند مجروح گردیدند. منطق حقوق بینالملل کیفری و همچنین منطق اشغالگران که روزی خود را قربانی نژادپرستی میدانستند ایجاب میکند که اتهام آنان عادلانه مورد رسیدگی و مجرمان مورد مؤاخذه قرار گیرند و مجازات شوند. برای اولین بار گلدستون، گزارشگر شورای حقوق بشر سازمان ملل، در گزارشی مفصل رژیم صهیونیستی را متهم به ارتکاب جنایاتی کرد که زمانی خود را قربانی همین جنایات میدانست. امروز با ظهور دادگاههای بینالمللی کیفری اختصاصی یوگسلاوی سابق و روآندا و تشکیل دیوان بینالمللی کیفری، امکان محاکمه و مجازات چنین مجرمانی در حقوق بینالملل کیفری بیش از پیش فراهم گردیده است.
جنگ22 روزه غزه
حقوق بینالملل کیفری
گزارش گلدستون
جنایت علیه بشریت
اصل صلاحیت جهانی
دیوان بینالمللی کیفری
2011
01
01
203
223
https://www.cilamag.ir/article_17222_132f919ca9f7a662b4296a51924023dd.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
تابعیت رأی داوری
علیرضا
ایرانشاهی
این یک قاعده مسلم بینالمللی است که آرای داوری واجد تابعیت هستند، اگرچه تحقق عملی آنها بدون تابعیت نیز، در صورت فراهم شدن شرایط، ممکن و متصور است. تابعیت آرای داوری با معیارهایی مشخص می شود که مقبولترین آنها معیار مقر داوری و معیار قانون شکلی حاکم بر داوری است. تبعیت وضعیت رأی داوری در صحنه جهانی از وضعیت آن در کشور مبدأ، بهویژه از حیث اعتبار و قابلیت اجرایی رأی، و نیز تعیین دادگاه صالح جهت حمایت قضایی از جریان داوری و اعمال نظارت قضایی بر این جریان و رأی داوری، و همچنین مشخص شدن قانون متبوع داوری، از مهمترین آثار تابعیت رأی داوری هستند.
تابعیت رأی داوری
کشور مبدأ
مقر داوری
قانون حاکم بر داوری
نظارت قضایی
2011
01
01
225
265
https://www.cilamag.ir/article_17223_74b56240fa14b42b975c7f0d6b6285a8.pdf
مجله حقوقی بین المللی
مجله حقوقی بین المللی
2251-614X
2251-614X
1389
27
شماره 43 (پاییز و زمستان)
توسعه حقوق بینالمللی کیفری بر پایه جرم انگاری ازدواج اجباری بهعنوان جنایت علیه بشریت توسط دادگاه ویژه سیرالئون
فاطمه
امیری
ازدواجهای اجباری از جمله جرائم ناشی از خشونت جنسی هستند که در شماری از مخاصمات مسلحانه در سراسر جهان واقع شدهاند. با وجود این، وجه تمایز این جرم از سایر جرائم جنسی، آن گونه که توسط شعبه تجدیدنظر دادگاه ویژه برای سیرالئون در قضیه«بریما، کامارا و کانو» مورد تأیید قرار گرفت، تحمیل وضعیت تأهل بر یک یا هر دو طرف، برخلاف اراده آنها است؛ بهطوریکه این وضعیت منجر به اتخاذ غیرارادی تعهدات ناشی از یک رابطه شبه ازدواج و تحمیل رنج بدنی و روانی ملازم با آن بر قربانی اینگونه ازدواجها میگردد. عناصر تشکیلدهنده ازدواج اجباری بهعنوان جنایت علیه بشریت براساس حقوق بینالملل عرفی، مؤید آن است که این جرم هم در ماهیت و هم از حیث درجه صدمه وارد شده به قربانی با سایر مصادیق جنایت علیه بشریت که در اساسنامه دادگاه سیرالئون احصا گردیده، قابل قیاس است.
ازدواج اجباری
جنایت علیه بشریت
دادگاه ویژه برای سیرالئون
بردگی جنسی
خشونت جنسی
2011
01
01
267
291
https://www.cilamag.ir/article_17224_4e2c8e1f783b636a081b61267c45a887.pdf