سازمان تجارت جهانی و تجارت برق (آمادگی ایران برای الحاق)

نیکبخت, حمیدرضا; هفتانی, مهدی

doi:10.22066/cilamag.2017.27965

سازمان تجارت جهانی و تجارت برق (آمادگی ایران برای الحاق)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

² کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین الملل دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

10.22066/cilamag.2017.27965

چکیده

در موافقت‌نامه‌ها یا مقررات سازمان تجارت جهانی به‌طور خاص به تجارت انرژی و ازجمله برق اشاره نشده است. از همین رو، برخلاف سایر انواع حامل‌های انرژی نظیر نفت، گاز و زغال‌سنگ، به دلیل ویژگی‌های ذاتی و منحصربه‌فرد برق، ازجمله ناملموس‌بودن و عدم امکان ذخیره آن، اعمال قواعد و مقررات فعلی سازمان بر تجارت بین‌المللی برق، با پیچیدگی‌های حقوقی و فنی قابل‌توجهی روبه‌روست. بنابراین تا تصویب موافقت‌نامه جامع در خصوص تجارت انرژی میان اعضا، قواعد و مقررات موجود در سازمان تجارت جهانی باید به نحوی تفسیر و اعمال شود تا چالش‌های تجارت برق و انرژی بین اعضا به حداقل ممکن برسد. این مقاله، ضمن تشریح ماهیت حقوقی برق به‌عنوان کالا یا خدمت و نحوه اعمال مقررات سازمان بر تجارت بین‌المللی این انرژی حیاتی میان اعضا، به تبیین الزامات حقوقی جمهوری اسلامی ایران در بخش تجارت خارجی برق به‌منظور الحاق به سازمان تجارت جهانی نیز پرداخته است. بر اساس نتایج این پژوهش، برق، نوعی از کالا با ویژگی‌های خاص بوده و لذا تحت شمول مقررات سازمان در خصوص تجارت کالاست. علی‌رغم این ویژگی‌های خاص، برخی استثنائات مصرح در مقررات سازمان، به‌عنوان مبنایی موجه برای اعمال برخی محدودیت‌ها به‌منظور تأمین امنیت عرضه برق و پایداری شبکه برق اعضا، قابل استناد است. در همین راستا، حذف تدریجی یارانه به صنعت برق، حذف انحصار در بخش خرید برق، توسعه و ارتقای خطوط بین‌المللی انتقال و تقویت و گسترش بورس انرژی، ازجمله الزامات ایران در مسیر الحاق به سازمان تجارت جهانی به شمار می‌رود.*

* برای توضیحات بیشتر، ن.ک: مهدی هفتانی؛ موانع و راهکارهای حقوقی توسعه امنیت عرضه و تجارت بین‌المللی برق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق تجارت بینالملل، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی،1394.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The World Trade Organization and Electricity Trade: Iran’s Preparation for Accession

نویسندگان [English]

Hamidreza Nikbakht ¹
mehdi haftani ²

¹ Professor of Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University

² MA in International Trade Law, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The trade of energy including electricity has not been specifically dealt with in the World Trade Organization (WTO) Rules or Agreements. Thus, contrary to the other types of energy carriers such as oil, gas or coal, for the reasons of inherent characters and exclusive features of electricity such as its intangibility and non-storability, the application of current rules and regulations of WTO on trade of electricity faces considerable legal and technical complicities. However, until a comprehensive agreement is concluded by the Member States of the WTO, the current rules and regulations of the WTO should be interpreted in a way that keeps the challenges on trade of electricity amongst members as far as possible to minimal. This research paper explains the nature of electricity as a goods or a service and the method of application of current WTO rules and regulations to the International Trade of electricity amongst Member states. It also clarifies the legal requirements in the section of foreign trade of electricity for Iran to be prepared for the accession to the WTO. Based on the result of this research, electricity is a type of goods with specific characters and accordingly it can be placed under the rules and regulations of the WTO which are applicable to the trade of goods, especially under the rules of GATT 1994. Notwithstanding the specific characters, some exceptions which exist under the Rules of the WTO have the capacity, as justifiable ground, to be invoked by the Member states for the application of some restrictions in order to provide security for the supply of electricity, and the stability of the electricity network. In the same line, gradual elimination of the electricity subsides and monopoly in the section of electricity purchasing, developing and promoting international transmission lines and developing and strengthening energy exchange, are among Iran’s requirements for accession to the WTO.

کلیدواژه‌ها [English]

energy
Electricity
WTO
Security of Supply
International Trade

مراجع

منابع:

الف) فارسی

ـ کتاب
- دالزر، رودلف و کریستف شروئر؛ اصول حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری، ترجمه: سید‌قاسم زمانی و به‌آذین حسیبی، شهر دانش، 1393.
- · شکوهی‌نیا، داوود؛ فرهنگ لغات و اصطلاحات تخصصی برق، اشراق، 1392.
- صدیقی‌زاده، مصطفی و حمید باقری؛ معرفی سیستم‌های قدرت الکتریکی به زبان ساده، سهادانش، 1392.
- قناد، هادی و علی مسگری؛ مبانیبرق: آشناییبااصولکلیواولیهبرق، صفار، 1384.
- مهندسین مشاور موننکو؛ تجدید ساختار در صنعت برق، شیوه، 1392.
ـ مقاله
- تقوی، سید‌محمدعلی و حبیب‌الله پارسایی؛ «بررسی و نقد «رفتار ویژه و متفاوت» با کشورهای درحال‌توسعه در مقررات سازمان تجارت جهانی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 59، پاییز 1392.
- حسیبی، به‌آذین؛ «حداقل استاندارد بین‌المللی و حمایت از سرمایه‌گذاران خارجی»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، تابستان 1390.
- رمضانی قوام‌آبادی، محمد‌حسین؛ «بررسی استثنائات زیست‌محیطی در رویه گات و سازمان جهانی تجارت»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، شماره 27، زمستان 1388.
- رنجبران، امین و محمدصادق قاضی‌زاده؛ «روشی برای مدیریت تراکم در بازار برق ایران»، بیست‌‌‌وپنجمین کنفرانس بین‌المللی برق، 1389.
- قراباغی، علیرضا؛ «بررسی تأثیر الحاق به سازمان جهانی تجارت بر صادرات برق ایران»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، شماره 9، پاییز 1388.
- کاوند، علی؛ «محدودیت‌های مقداری و استثنائات مربوط به تراز پرداخت‌ها در گات و سازمان جهانی تجارت»، مجله پژوهش‌های تجارت جهانی، شماره 4 و 5، پاییز و زمستان 1385.
- لطفعلی‌پور، محمد رضا، روح ا... نوروزی، ملیحه آشنا و مریم ذبیحی؛ «بررسی تأثیر الحاق به سازمان تجارت جهانی بر صادرات برق ایران»،فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، شماره 3، پاییز 1388.
- محمودی‌کردی، زهرا؛ «جایگاه محیط‌زیست در سازمان تجارت جهانی»، مجله پژوهش حقوق عمومی، شماره 41، پاییز 1393.
- موسوی زنوز، موسی؛ حسن مرادی؛ «ملاحظات امنیت ملی در سازمان جهانی تجارت»، فصلنامه حقوق، شماره 2، تابستان 1392.
ب) انگلیسی

- Books
- Baccini, Leonardo and Others, Trade Liberalization and State-Owned Enterprises: Evidence from Vietnam’s Accession to the WTO, 2013.
- Department of Health and Human Services,Minimum Requirements for Construction and Equipment of Hospital and Medical Facilities, 2006.
- Epps, Tracey, & J. Trebilcock, Michael, Research Handbook on the WTO and Technical Barriers to Trade, Edward Elgar Pub., 2014.
- Emily Reid, Balancing Human Rights, Environmental Protection and International Trade, Hart Publishing, 2015.
- Horlick, Gary & Others, Natta Provisions and the Electricity Sector, International Institute for Sustainable Development, 2002.
- International Energy Agency,Key World Energy Statistics 2014, IEA, 2014.
- Kirschen, Daniel & Strbac, Goran, Fundamentals of Power System Economics, John Wiley & Sons Ltd., 2004.
- Leal-Arcas, Rafael and Others, International Energy Governance: Selected Legal Issues, Edward Elgar Publishing, 2014.
- Mathur, Sajal, Trade, the WTO and Energy Security, Springer, 2014.
- North American Energy Working Group,North America Regulation of International Electricity Trade, 2002.
- Selivanova, Yulia, Regulation of Energy in International Trade Law- WTO, Natta and Energy Charter, Wolters Kluwer, 2011.
- Stoft, Steven,Power System Economics Designing Markets for Electricity, IEEE Press & Wiley -Interscience, 2002.
- Talus, Kim, Research Handbook on International Energy Law, Edward Elgar Publishing, 2014.
- Vinod K., Aggarwal & Kristi, Govella, Linking Trade and Security: Evolving Institutions and Strategies in Asia, Europe, and the United States, Springer, 2014.
- World Trade Organization,Understanding the WTO, World Trade Organization, 2011.
- Articles
- Azaria, Danae, “Energy Transit under the Energy Charter Treaty and the General Agreement on Tariffs and Trade”, Journal of Energy & Natural Resources Law, vol. 27, 2009.
- C. P. Sagar, K. R. Genwa, “Energy Efficiency, Solar Energy Conversion and Storage in Photo Galvanic Cell”, Energy Conversion and Management, vol. 66, 2013.
- Honeck, Dale,“The GATTS and ‘Necessity’”,World Trade Organization, 2014.
- Tsai, Edward S., “Like Is a Four-Letter Worth - GATT Article III's Like Product Conundrum”, Berkeley Journal of International Law, vol. 17, 1999.
- Ya Qin, Julia, “Defining Nondiscrimination under the Law of the World Trade Organization”, Boston University International Law Journal, vol. 23, No. 2, 2005.
- Macedo, Leonardo, “Electricity Energy and the WTO Customs Valuation Agreement”, WTO, 2010.