تحولات اصل قانونی‌بودن دادگاه در نظام بین‌المللی حقوق بشر: از صلاحیت تأسیس تا دادرسی عادلانه

مقامی, امیر; رستمی, ولی

doi:10.22066/cilamag.2021.119031.1847

تحولات اصل قانونی‌بودن دادگاه در نظام بین‌المللی حقوق بشر: از صلاحیت تأسیس تا دادرسی عادلانه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه حقوق‌وعلوم‌سیاسی دانشگاه یزد

² دانشیار دانشکده حقوق‌وعلوم‌سیاسی دانشگاه تهران

10.22066/cilamag.2021.119031.1847

چکیده

بند 1 ماده 14 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مقرر نموده که هر کس حق دارد به دادخواهیاش در دادگاه «تأسیس شده به موجب قانون» رسیدگی شود. در ادامه، این حق به رسیدگی دادگاههای کیفری به اتهامات علیه اشخاص تسری یافته است و در نتیجه میتوان گفت که هر کس حق دارد در دادگاه «تأسیس شده به‌موجب قانون» متهم شود و با رعایت سایر تضمینات دادرسی به اتهامش رسیدگی شود. مقالة حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به تحولات این اصل تحت عنوان «قانونی‌بودن دادگاه» پرداخته و نشان میدهد علاوه بر اینکه نهادهای بین المللی حقوق بشر قلمرو آن را توسعه دادهاند، رویة بین المللی به جای تمرکز بر صلاحیت نهاد تأسیس کنندة دادگاه، بیشتر بر تضمینات دادرسی عادلانه متمرکز شده است. همچنین در چارچوب حقوق بشردوستانة بین المللی، ممکن است بازیگران غیردولتی نیز محاکمی را با رعایت این تضمینات تأسیس کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evolution of the Principle of Lawfulness of the Court in International Human Rights Law: from Competence to Establish to Fair Trial

نویسندگان [English]

Amir Maghami ¹
Vali Rostami ²

¹ Assistant Professor, Department of Law and Political Science, University of Yazd

² Associate Professor, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran

چکیده [English]

Under article 14(1) of International Covenant on Civil and Political Rights, any person has the right to be heard in a court that “has been established by law”. Subsequently, this right has been extended to criminal courts for charges against persons, and thus it can be said that anyone has the right to be charged in a court "established by law" and be tried with observance of other requirements of fair trial. This paper describes the developments of this principle under the heading of "the lawfulness of the court" by means of a descriptive-analytical approach. It has been concluded that in addition to international human rights institutions developing its scope, international practice rather than focusing on the competence of the court's constituent body is more focused on ensuring fair trial. Furthermore, within the framework of international humanitarian law, non-governmental actors may also establish trials with these guarantees in place.

کلیدواژه‌ها [English]

The Principle of Lawfulness of the Court
Fair Trial
International Covenant on Civil and Political Rights
Humanitarian Law
European Court of Human Rights
Security Council
International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia

مراجع

الف. فارسی

ـ کتاب
- تودنهوفر، یورگن؛ ده روز با داعش: از درون حکومت اسلامی، ترجمه: علی عبداللهی و زهرا معین‌الدینی، کوله‌پشتی، 1394.
- جوزف، سارا و دیگران؛ میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی: دعاوی، آموزهها، تفاسیر، ترجمه: سیدقاسم زمانی و همکاران، جلد اول، شهر دانش، 1395.
- حسینینژاد، حسینقلی؛ حقوق کیفری بینالملل، چاپ سوم، میزان، 1383.
- شیروی، عبدالحسین؛ حقوق تطبیقی، چاپ دوم، سمت، 1385.
- عفو بینالملل، دادرسی عادلانه، ترجمه: فریده طه و لیلا اشراقی، میزان، 1390.
- فضائلی، مصطفی؛ دادرسی عادلانه: محاکمات کیفری بینالمللی، چاپ دوم، شهر دانش، 1389.
- کسسه، آنتونیو؛ حقوق کیفری بینالمللی، ترجمه: حسین پیران، اردشیر امیرارجمند و زهرا موسوی، جنگل، 1387.
- کیتی شیایزری و کریانگ ساک؛ حقوق بینالمللی کیفری، ترجمه: بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، سمت، 1383.
ـ مقاله
- حدادی، مهدی؛ «بررسی مشروعیت دادگاه خاص عراق (دادگاه عالی کیفری عراق)»، اندیشه‌های حقوقی، شمارة 11، 1385.
- رضویفرد، بهزاد و محمد فرجی؛ «تشکیل دادگاه کیفری بینالمللیشده (مختلط) کامبوج؛ مبانی و چالشها»، مجلة حقوقی بینالمللی، سال سیوچهارم، شمارة 57، پاییز و زمستان 1396.
- محمودی کردی، زهرا؛ «ماهیت اصول کلی حقوقی و کارکردهای آن در حقوق بینالملل»، مجلة حقوقی بینالمللی، سال سیوپنجم، شمارة 58، بهار و تابستان 1397.
ب. انگلیسی

- Books
- Amann, Diane Marie, “The Only Thing Left Is Justice”, Cherif Bassiouni, Saddam Hussein, and the Quest for Impartiality in International Criminal Law”, In: The Theory and Practice of International Criminal Law, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2008.
- Cryer, Robert, Prosecuting International Crimes: Selectivity and the International Criminal Law Regime, Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
- Cryer, Robert, Hakan Friman, Darryl Robinson and Eliabeth Wilmshurst, An Intrudoction to International Criminal Law and Procedure, Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
- Editors, “On the Establishment of Courts in Non-international Armed Conflict by Non-state Actors: Stockholm District Court Judgment of 16 February 2017”, JICJ, 16, 2018.
- Hart, H.L.A., The Concept of Law, 2^nd Edition Oxford University Press, 1994.
- McIntyre, Gabrielle, “Deining Human Rights in the Arena of International Humanitarian Law: Human Rights in the Jurisprudence of the ICTY”, in: International Criminal Law Developments in the Case Law of ICTY, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2003.
- McGoldrick, Dominic, “Criminal Trials before International Tribunals: Legality and Legitimacy”, in: The Permanent International Criminal Court: Legal and Policy Issues, Oxford: Hart Publishings, 2004.
- Pictet, Jean, I Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field (Commentary), Geneva: ICRC, 1952.
- Raimondo, Fabian, General Principles of Law in Decision of International Criminal Courts and Tribunals, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2008.
- Schabas, William, The UN International Criminal Tribunals: The Former Yugoslavia, Rwanda And Siera Leone, New York: Cambridge University Press, 2006.
- Sifris, Ronli, “The Four Pillars of Transitional Justice: A Gender-Sensitive”, in: Research Handbook on International Human Rights Law, Northampton, Edward Elgar Publishing, 2010.
- Articles
- Muessig, Ulrike and Née Seif, “The Common Legal Tradition of A Court Established by Law: Historical Foundations of Art. 6 Para. 1 European Convention on Human Rights”, The American Journal of Legal History, Vol. 47, No. 2, 2005.
- Orakhelashvili, Alexander, “The Interaction between Human Rights and Humanitarian Law: Fragmentation, Conflict, Parallelism, or Convergence?”, EJIL, Vol. 19, No. 1, 2008.
- Rowe, Peter, “The International Criminal Tribunal for Yugoslavia: The Decision of the Appeals Chamber on the Interlocutory Appeal on Jurisdiction in the Tadic Case”, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 45, Issue 3, July, 1996.
- Instruments
- ICRC, Commentary on the First Geneva Conventions, Cambridge, 2016.
- ICC, Elements of Crimes, 2011
- CCPR, General Comment No. 13: Article 14 (Administration of Justice) Equality before the Courts and the Right to a Fair and Public Hearing by an Independent Court Established by Law, 1984.
- CCPR, General Comment No. 29: Article 4: Derogations during a State of Emergency, 2001.
- UNGA/Res.40/32 and 40/146, Basic Principles on the Independence of the Judiciary.
- Cases
- ECHR, The Sunday Times v. The United Kingdom, 1979.
- ECHR, Case of Coëme and Others v. Belgium, (Applications nos. 32492/96, 32547/96, 32548/96, 33209/96 and 33210/96), Judgement, 2000.
- ECHR, Affaire Lavents C. Lettonie, (Requête no 58442/00), ARRÊT, 2002.
- ECHR, Case of Stafford v. the United Kingdom, no. 46295/99, Judgement, 2002.
- ECHR, Case of Posokhov v. Russia, (Application no. 63486/00), Judgement, 2003.
- ECHR, Case of Jorgic v. Germany, (Application no. 74613/01), Judgement, 2007.
- ECHR, Affaire Gorguiladzé C. Géorgie, (Requête no 4313/04), ARRÊT, 2009.
- ECHR, Affaire Pandjikidzé ET Autres C. Géorgie, (Requête no 30323/02), ARRÊT, 2009.
- ECHR, Case of Fatullayev v. Azerbaijan, (Application no. 40984/07), Judgement, 2010.
- ECHR, Affaire Kontalexis C. Grèce, (Requête no 59000/08), ARRÊT, 2011.
- ECHR, Case of Fruni v. Slovakia, (Application no. 8014/07), Judgement, 2011.
- ECHR, Case of Richert v. Poland, (Application no. 54809/07), Judgement, 2011.
- IACHR, Decision to Request Precautionary Measures, 12 Mar. 2002.
- ICC, Situation in the Central African Republic in the Case of the Prosecutor v. Jean-Pierre Bemba Gombo, Decision Pursuant to Article 61(7)(a) and (b) of the Rome Statute on the Charges of the Prosecutor Against Jean-Pierre Bemba Gombo, 2009.
- ICC, Situation in the Central African Republic in the Case of the Prosecutor v. Jean-Pierre Bemba Gombo, Judgment Pursuant to Article 74 of the Statute, 2016.
- ICJ, 2012, Questions relating to the Obligation to Prosecute or Extradite (Belgium v. Senegal).
- United Nations, Selected Decisions of Human Rights Committee Under the Optional Protocol, Vol. 2. New York, United Nations, 1990.
- United Nations, Selected Decisions of Human Rights Committee Under The Optional Protocol, Vol. 9. New York, United Nations, 2008.