عملکرد شورای امنیت سازمان ملل متحد در بوته نقد و ترازوی نظارت عینی

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 سر دفتر اسناد رسمی

چکیده

ارزیابی عملکرد شورای امنیت سازمان ملل متحد و آن‌هم در قالب نظارت، از جمله مسائل مناقشه برانگیز در حقوق بین‌الملل است. در این راستا، عده‌ای از اندیشمندان حقوق بین‌الملل، معتقد هستند که مرجع مذکور علی‌رغم وظایف مهمه، دارای محدودیت‌های شکلی و ماهوی بوده و قانوناً باید جوابگوی عملکردش باشد. به متابعت از این دیدگاه، نظارت‌پذیری شورای امنیت را به صورت درونی و برونی ترسیم و مشخص ساخته‌ایم که این امر، در قالب خود کنترلی و نظارت قضایی و شبه‌قضایی و اداری، محقق می‌گردد. در تشریح ابعاد قضیه، روشن نموده‌ایم که علاوه بر ساختار تصمیم‌گیری شورای امنیت، چگونه، مجمع عمومی، محاکم بین‌المللی بالاخص دیوان بین‌المللی دادگستری و محاکم منطقه‌ای و حتی داخلی و چه بسا دولت‌ها، می‌توانند با اتکاء به موازین حقوق بین‌الملل، شورای امنیت را به چالش کشیده و تصمیمات آن را مورد بازبینی عینی قرار دهند. علاوه آنکه، این پژوهش با ذکر مصادیق، نشان می‌دهد که در دهه‌های اخیر و در پرتو سنجه‌های حقوق بشر، موضوع پاسخگویی شورای امنیت بویژه در خصوص صدور قطعنامه‌های تحریمی، عملاً در آراء بعضی از مراجع قضایی متجلی گردیده و نظارت‌پذیری البته به صورت غیر‌مستقیم، به منصه ظهور رسیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The United Nations Security Council Performance under Criticism and Objective Monitoring

نویسندگان [English]

  • Goudarz Eftekhar Jahromi 1
  • Ali Hajiani 2
2 notary
چکیده [English]

Evaluating the UN Security Council’s performance regarding monitoring is one of the controversial issues in International Law. Regarding this, some international legal scholars believe that in addition to its vital tasks and mandates, the UN Security Council has procedural and substantive limitations and should be legally responsible for its decisions. According to this point of view, it is intended to indicate how UN Security Council’s decisions could be internally and externally monitored through self–control, judicial, quasi-judicial and administrative monitoring. To explain the aspects of this monitoring, it is explained how the UN General Assembly, international tribunals and particularly the International Court of Justice, regional and even national courts and perhaps states may challenge and review the UN Security Council’s decisions in accordance with international law. Furthermore, it is discussed how the UN Security Council’s accountability mainly sanction resolutions in recent decades are reflected in light of human rights standards in the decisions of some adjudicative bodies, and that the indirect control over Security Council decisions has been realized. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Security Council
  • Internal Monitoring
  • Judicial Monitoring
  • the International Court of Justice
  • the European Court of Human Rights
  • Sanctions Resolutions

مراجع

الف) فارسی

ـ کتاب

  •  بیگ‌زاده، ابراهیم؛ حقوق سازمان‌های بین‌المللی، چاپ سوم، مجد، 1394.
  • جمعی از نویسندگان؛ جامعه مدنی جهانی، ترجمه: حسین شریفی طرازکوهی، میزان و دادگستر، زمستان 1378.
  •  راسخ، محمد؛ نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، دراک، 1388.
  • زمانی، سید قاسم؛ حقوق سازمان‌های بین‌المللی، چاپ دوم، شهر دانش، 1393.
  •  سادات‌میدانی، سید‌حسین؛ صلاحیت قانونگذاری شورای امنیت، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1384.
  •  شایگان، فریده؛ شورای امنیت سازمان ملل متحد و مفهوم صلح و امنیت بین‌المللی، زیر نظر جمشید ممتاز، انتشارات دانشکده حقوق‌وعلوم‌سیاسی دانشگاه تهران،1380.
  • شریف، محمد؛ بررسی دکترین نامحدودبودن صلاحیت شورای امنیت، اطلاعات، 1373.
  • فلسفی، هدایت‌الله؛ حقوق بین‌الملل معاهدات، ویراست چهارم، فرهنگ نشر نو، 1393.
  • _____________؛ صلح جاویدان و حکومت قانون، فرهنگ نشرنو،1390.
  • نقش دیوان بین‌المللی دادگستری در تداوم و توسعه حقوق بین‌الملل؛ انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، 1389.
  • نقش مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل؛ انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، 1391.
 

ـ مقاله

  • آقایی، سید‌داود؛ «قضیه لاکربی و اختیارات شورای امنیت»، فصلنامه راهبرد، شماره 12، 1375.
  • امیر‌ارجمند، اردشیر؛ «گزارشی از رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در قضیه لاکربی/ ایرادات مقدماتی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 22، 1377.
  • شریفی طراز‌کوهی، حسین و ساسان مدرس سبزواری؛ «ضرورت و امکان نظارت قضایی بر عملکرد شورای امنیت در نظام حقوقی ملل متحد»، فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی، سال اول، شماره چهارم، زمستان 1392.
  • فرخ‌سیری، منصور؛ «محدودیت‌های حقوقی شورای امنیت در اعمال تحریم‌های اقتصادی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 39، سال بیست­وپنجم، 1387.
  • فلسفی، هدایت‌الله؛ «شورای امنیت و صلح جهانی»، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 8، پاییز ـ زمستان 1369.
  • ممتاز، جمشید و سیروس متوسل؛ «رویکرد اتحادیه اروپا در به­چالش­کشیدن اجرای قطعنامه‌های تحریم شورای امنیت از حیث تعارض اجرای آن‌ها با حق بر دادرسی، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ویژه‌نامه شماره 15، زمستان 1392.
  • ممتاز، جمشید؛ «سلسله‌مراتب نظم حقوقی بین‌المللی» فصلنامه استیناف، سال دوم، شماره 4 و 5، پاییز و زمستان 1393.
 

ـ پایان‌نامه‌

  • پیر‌زاده، نادر؛ خاتمه تحریم‌های سازمان ملل و امکان رجوع به دیوان بین‌المللی دادگستری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی،1390.
  • شریفی، محسن؛ حکومت قانون و اعمال آن بر شورای امنیت سازمان ملل متحد، رساله دکتری، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1391.
 

ب) انگلیسی

 - Books

  • Aust, Anthony, Handbook of International Law, Cambridge University Press, 1st Ed., 2005.
  • Bassiouni, Cherif (ed.), International Criminal Law, Dobbs Ferry, N.Y.: Transnational Publishers, 1986, vol. I.
  • Bedjaoui, Mohammed, The New World Order and the Security Council: Testing the Legality of Its Acts (The Hague: Martinus Nijhoff, 1994).
  • Mohammed Bedjaoui, Nouvel ordre mondial et contrôle de la légalité des actes du conseil de sécurité, Bruylant, Bruxelles, 1994.
  • Erika de Wet, The Chapter VII Powers of the United Nations Security Council, Hart, 2004.
  • Farrall, Jeremy Matam, United Nations Sanctions and the Rule of Law, Cambridge University Press, 2007.
  • Leach, P., Taking a Case to the European Court of Human Rights, 2nd Ed., OUP: Oxford, 2005.
  • Kelsen, Hans, The Law of the United Nations, a Critical Analysis of Its Fundamental Problems, New York, 1951.
  • Shaw, Malcolm N., International Law, Cambridge University Press, 6th Ed., 2008.
  • Simma, Bruno, The Charter of the United Nations, 2nd Ed., Oxford University Press, 2002.
 

 - Articles

  • Akande, D., “The Jurisdiction of the International Criminal Court over Nationals of Non-parties Legal Basis and Limits”, Journal of International Criminal Justice, 2003, No. 1.
  • Aznar-Gomez, M. J., “A Decade of Human Rights Protection by the UN Security Council: A Sketch of Deregulation?”, European Journal of International Law, 2002, No. 13 (1).
  • Bothe, M., “Security Councils Targeted Sanctions against Presumed Terrorists: The Need to Comply with Human Rights Standards”, Journal of International Criminal Justice, 6 (3), 2008.
  • Coleman, Andrew, “The International Court of Justice and Highly Political Matters”, Melbourne Journal of International Law, 14, 2003.
  • Johnstone, I., “The Security Council as Legislator”, in: B. Cronin & I. Hurd (eds.), The UN Security Council and the politics of International Authority, 2008, New York: Routledge.
  • Rosand, E., 2005, “The Security Council as Global Legislator: Ultra Vires or Ultra Innovative?” Fordham International Law Journal, 28(3).
  • K. Zemanek, “Is the Security Council the Sole Judge of Its Own Legality?”, in E. Yakpo and T. Boumedra, Liber Amicorum Judge Mohammed Bedjaoui, 2009, Berlin, Springer.
 

مجله حقوقی بین المللی

دوره 34، شماره 56 (بهار- تابستان)
بهار و تابستان 1396
صفحه 37-60

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 فروردین 1396
  • تاریخ پذیرش: 30 فروردین 1396

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار