بررسی تطبیقی حقوق کیفری ایران با اسناد بین‌المللی در زمینه مقابله و پیشگیری از وقوع تروریسم سایبری

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استادیار حقوق بین‌الملل دانشگاه قم

2 کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل دانشگاه قم

چکیده

پیشگیری از وقوع تروریسم سایبری به ‌منظور حمایت از بزه‌دیدگان آن است اما در میان اکثر نظام‌های حقوقی جهان، به جرم‌انگاری تروریسم سایبری، صریح و اختصاصی پرداخته نشده است. بررسی منابع قانونی در حقوق ایران نشان می­دهد که در خصوص پیشگیری از این بزه در مقررات کیفری، مقرره خاصی وجود ندارد بلکه با استناد به برخی قوانین عام همچون قانون جرایم رایانه‌ای و قانون مجازات اسلامی می‌توان به مواضع پیشگیرانه حقوق کیفری ایران در زمینه پیشگیری از این بزه و حمایت از بزه‌دیدگان آن اشاره کرد. لذا قانون کیفری ایران فاقد جرم‌انگاری مستقل در مورد تروریسم و جرایم آن است و در واقع، سیاست جنایی ایران مبتنی بر سیاست مصداقی است و می‌توان از مواردی که با مفهوم تروریسم منطبق است (مانند محاربه)، آن را تشخیص داد. به ‌منظور ممانعت از هرگونه ایراد خسارت بیشتر بر زیرساخت‌های اطلاعاتی کشور، لزوم اتخاذ تدابیر پیشگیرانه احساس می‌شود. با نگاهی به اسناد بین‌المللی درباره جرایم سایبری و تروریستی و انواع قطعنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی، جهانی و منطقه‌ای که سازمان ملل متحد در رأس آن‌ها قرار دارد، می‌توان به این نتیجه رسید که در سطح فراملی اقدامات کافی و شایسته‌ای به ‌منظور پیشگیری از تروریسم سایبری صورت نپذیرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Preventing and Countering Cyber Terrorism: A Comparative Study of Iranian Criminal Law and International Legal Instruments

نویسندگان [English]

  • Mohsen Ghadir 1
  • Hossein kazemi 2
1 Corresponding author, Assistant professor of international law at Qom University
2 M.A. in international law at Qom University
چکیده [English]

The prevention of cyber-terrorism is in order to protect its victims.However, among most legal systems in the world, its criminalization is not specifically andclearlydealtwith. The review of legal sources in IranianCriminal Law shows that there is no specific regulation on the prevention of this crime, but based on some general laws such as the Computer Crime Law and the Islamic Penal Code, one could mention the preventive provisions of Iranian Criminal Law in the field of prevention of this crime and supportingits victims. Thus,the Iranian legal regime hasn't criminalized terrorism and its crimes independently and Iran’sCriminal Law is based on exemplary policiesthat can be distinguished from the ones that arecompatiblewith it. The need to take preventive measures is felt to prevent any damages to the country's information infrastructure.By considering International instrumentson cyber crimes and terrorism and variousresolutions issued by universal and regional international organizations,especiallythe United Nations, it could be argued thatcounter-terrorism strategies have never been sufficiently implementedforthe prevention of cyber terrorism. Thus,international bodies need to be more active for the criminalization of this dangerous offense which can victimize many innocent people around the world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cyber Terrorism
  • Criminalization
  • Prevention
  • Victims of Terrorism
  • Iranian Law
  • International Documents
  • الف. فارسی

    ـ کتاب

    • اردبیلی، محمدعلی؛ مفهوم تروریسم، گزیده مقالات همایش تروریسم از دیدگاه اسلام و حقوق بین‌الملل، مرکز مطالعات توسعه قضایی و دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، 1381.
    • باستانی، برومند؛ جرایم کامپیوتری و اینترنتی جلوه‌ای نوین از بزهکاری، چاپ سوم، بهنامی، 1390.
    • پوربافرانی، حسن؛ حقوق جزای بین‌الملل، جنگل، 1396.
    • تقی‌زاده انصاری، مصطفی؛ سازمان جهانی پلیس جهانی اینترپل، خرسندی، 1388.
    • جلالی فراهانی، امیرحسین و رضا باقری اصل؛ پیشگیری اجتماعی از جرایم سایبری راهکاری اصلی برای نهادینه سازی اخلاق سایبری، اطلاع‌رسانی و کتابداری«ره‌آورد نور»، شماره 24، 1387.
    • جلالی فراهانی، امیرحسین؛ کنوانسیون جرایم سایبر و پروتکل الحاقی آن (به همراه گزارش‌های توجیهی آ‌ن‌ها)، خرسندی، 1389.
    • _____________________؛ پیشگیری از جرایم رایانه‌ای، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم­شناسی، دانشگاه امام صادق (ع)، 1384.
    • حسن­بیگی، ابراهیم؛ حقوق و امنیت در فضای سایبر، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، 1384.
    • رحیمی­نژاد، اسمعیل؛ جرم­شناسی، فروزش، تبریز، 1389.
    • روزنهان دیوید.ال و سلیگمن مارتین. ای بی.؛ روان شناسی نابهنجاری (آسیب­شناسی روانی)، ترجمه: سید‌محمدی، یحیی؛ جلد اول، چاپ دوازدهم، ساوالان، 1389.
    • زیبر، اولریش، جرایم رایانه‌ای، ترجمه: محمد علی نوری و همکاران؛ چاپ دوم، گنج دانش، 1390.
    • ساعد، نادر؛ منابع حقوق مبارزه با تروریسم در ایران، خرسندی، 1389.
    • سلامتی، یعقوب؛ تروریسم و حقوق بین‌الملل، هشترود، دانشگاه آزاد اسلامی واحد هشترود، 1387
    • شیرزاد، کامران؛ جرایم رایانه‌ای از منظر حقوق جزای ایران و حقوق بین‌الملل، بهینه فراگیر، 1388.
    • صنوبر، ناصر؛ اقتصاد تروریسم، بورس، 1393.
    • طیب، علیرضا؛ تروریسم، تاریخ، جامعه شناسی، گفتمان، حقوق، چاپ دوم، نی، 1384.
    • عالی­پور، حسن؛ حقوق کیفری فناوری اطلاعات، خرسندی، 1390.
    • فامیلی زوار جلالی، امیر؛ مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها ناشی از تأمین مالی دهشت‌افکنی با تأکید بر گروه دهشت‌افکن داعش، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق بین‌الملل، دانشگاه تهران، 1394.
    • کدخدایی، عباسعلی و نادر ساعد؛ تروریسم و مقابله با آن، مجمع جهانی صلح جهانی، 1390.
    • کلاریک، اندرو. ام، و یانچوسکی، لخ.؛ مقدمه‌ای بر جنگ سایبر و تروریسم سایبر، ترجمه: ابراهیم­نژاد شلمانی، بوستان حمید، 1389.
    • موسوی، سید‌رضا؛ پیشگیری وضعی از جرایم سایبری در قالب تدابیر فنی و محدودیت‌های پیش ‌روی آن، همایش منطقه‌ای چالش‌های جرایم رایانه‌ای در عصر امروز، انجمن‌های علمی، ادبی و هنری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، 1390.
    • ناصری، علی‌اکبر؛ هندبوک مجموعه قوانین و مقررات فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، خرسندی، 1387.
    • نجفی ابرند‌آبادی، علی‌حسین؛ مباحثی در علوم جنایی؛ تقریرات درس جرم‌شناسی مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد، نیمسال دوم تحصیلی، دانشگاه شهید بهشتی، مجموعه دو جلدی به کوشش شهرام ابراهیمی، 1383.
    • نمامیان، پیمان؛ واکنش‌های عدالت کیفری به تروریسم، میزان، 1390.
    • هاشمی، سید‌حسین؛ تروریسم از منظر حقوق اسلام و اسناد بین‌المللی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1390.

     

    ـ مقاله

    • الهویی نظری، حمید و امیر فامیل زوار جلالی؛ «مسئولیت بین‌المللی دولت‌های تأمین‌کننده مالی تروریسم»، مجله مطالعات حقوق عمومی، شماره 3، دوره چهل­وهفتم، پاییز 1396.
    • احمری، حسین، غلام‌رضا کحلکی و حامد رحیم­پور اصفهانی؛ «تحلیل سازه‌انگارانه تروریسم سایبری و رویکرد نظام حقوقی به آن»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره نخست، شماره 19، بهار 1395.
    • پورنقدی، بهزاد و ارشد بختیاری؛ «تروریسم سایبری و اهمیت آن در برهم­زدن امنیت بین‌المللی»، مطالعات بین‌المللی پلیس، دوره چهارم، شماره 14، تابستان 1392.

     

    • پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا؛ «معرفی پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ناجا (فتا)»، پنجمین نمایشگاه بین‌المللی رسانه‌های دیجیتال. 1391، 12 صفحه. قابل دسترس در: http://www.cyberpolice.ir/publication/7001، بازدید: 22/9/1396.
    • پوربافرانی حسن، علی امیدی و بهروز قلی‌زاده؛ «درآمدی بر یکسان‌انگاری جرم دزدی دریایی با تروریسم»، مجله مطالعات حقوقی، شیراز، دوره نهم، شماره 2، تابستان 1396.
    • جلالی فراهانی، امیرحسین و رضا باقری اصل؛ «پیشگیری اجتماعی از جرایم سایبری، راهکاری اصلی برای نهادینه‌سازی اخلاق سایبری»، فصلنامه اطلاع‌رسانی و کتابداری ره­آورد نور، شماره 24، پیاپی 41، پاییز 1387.
    • شمس ناتری، ابراهیم و داود اسلامی؛ «ماهیت کیفری تأمین مالی تروریسم»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، شماره 5 و 6، پاییزـ زمستان 1394.
    • طیبی­فرد، امیرحسین؛ «مبارزه با تأمین مالی تروریسم در اسناد بین‌المللی»، مجله حقوقی، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، شماره 32، بهارـ تابستان 1384.
    • علیزاده، اکبر و مهدی باباپور؛ «تروریسم هسته‌ای و راهکارهای مقابله با آن از منظر حقوق بین‌الملل»، مطالعه بین‌المللی پلیس، دوره چهارم، شماره 16، زمستان 1392.
    • کیهانلو، فاطمه و وحید رضادوست؛ «حملات سایبری به مثابه توسل به زور در سیاق منشور سازمان ملل متحد»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 69، 1393.
    • ماه­پیشانیان، مهسا؛ «فضای سایبر و شیوه‌های نوین درگیری ایالات متحده امریکا با جمهوری اسلامی ایران»، نامه پژوهش فرهنگی، سال دوازدهم، شماره 13، بهار 1390.
    • نمامیان، پیمان؛ «مواجهه با تروریسم سایبری در حقوق بین‌الملل کیفری»، فصلنامه حقوق ارتباطی، سال بیستم، شماره پیاپی 1، بهار 1392.

     

    ب. انگلیسی

    - Books

    • Andrew Lewis. James, The Cyber War Has Not Begun, Center for Strategic and International Studies, 1-4. Available at: http://csis.org/files/ publication/100311 _TheCyberWarHasNotBegun, 2010.
    • Clarke. R., V., Situational Crime Prevention Successful Case Studies, Second Edition, London: Harrow and Heston Pub, 1997.
    • Gonzalez, Elise, The Nexus between Human Trafficking and Terrorism, Orgenaized Crime, Combating Human Trafficking by Creating a Cooperative Law Enforcement System, Student Scholarship Pub, 2013.
    • Wouters Jan & Sanderjin Duquet, The UN, The European Union and Multilateral Actions against Terrorism, Leuven center for global Governance studies, working paper, No. 113, 2013.
    • Colarik, A. M., Cyber Terrorism Political and Economic Implication, Massachusetts, United States: Idea Group Pub, 2006.
    • Dorothy E. Denning, A View of Cyberterrorism Five Years Later, Chapter 7 in Internet Security: Hacking, Counterhacking, and Society (K. Himma ed.), Boston: Jones and Bartlett Pub, 2007.
    • Furnell, S., Cyber Crime: Vandalizing the Information Society, London, Addison Wesley Pub, 2016.
    • Lucas A. and Campbell L., A Guide for Victims of Crime in Queensland, Department of Justice and Attorney, General Pub, 2011.
    • Scarfone K. and Mall. P, Guide to Intrusion Detection and Prevention Systems (IDPS), NIST Special Publication, vol. 1, 127, 2007.
    • Schmid, A. P., and Jongman A. J., Political Terrorism: A New Guide to Actors, Authors, Concepts, Database, Theories and Leteratare, New Brunswick: Transaction Books Pub, 2015.
    • Shinder, Debra Littlejohn,Scene of the Cyber Crime, Computer Forensics Handbook, Synergy Press Publication,2002.
    • Scarfone K. and Mall P., Guide to Intrusion Detection and Prevention Systems (IDPS), NIST Special Publication, vol. 1, 127, 2007.

     

    - Articles

    • Cherrif Bassioni, “International Terrorism”, Transnational Journal of China, 2015.
    • Cox, S. J., “Confronting Threat through Unconventional Means: Offensive Information Warefare as a Covert Alterntive to Preemptive War”, Houston Law Review, vol. 42, No. 3, 2005.
    • Dandurand, Yvon, “Links between Terrorism and Other Forms of Crimes”, International Center for Criminal Law Reform and Criminal Justice Policy, 2005.
    • Dunn. Myriam, Mauer, V., (eds.), “International CIIP Handbook”, ETH Zurich: Center for Security Studies, vol. II, 2006.
    • Elain, Fahey, “The EU Cybercrime & Cyber – Security Rule-Making: Maping the Internal & External Dimensions of EU Security”, University of Amesterdam, Forthcoming European Journal of Risk Resoloution, vol. 1, 2014.
    • Janet, J. P., and Laurie E. M., “Cyber Terrorism: A Study of the Extent of Coverage in Computer Security Textbooks”, Journal of Information Technology Education, vol. 3, 2004.
    • Julian L. R., “SCADA Intrusion Prevention System”, Journal of Information, http://perso.telecom-paristech.fr/~legrand/CI2RCO-conf/ Article/scada_rrushi, 2006.

     

    • Marin, Floria, “Terrorism Financing Connectors to Organized Crime”, Criminal Law Journal, 2015.
    • Ngo, Fawn T., Paternoster, Raymond., “Cybercrime Victimization: an Examination of Individual and Situational Level Factors”, International Journal of Cyber Criminology, vol. 5, Issue1, 2011.
    • Nicholson A., Webber S., Dyer S., Patel T., Janicke H., “SCADA Security in the Light of Cyber-Warfare”, Computers & Security 3, 2012.
    • Ponemon Institute LLC, “First Annual Cost of Cyber Crime Study Benchmark Study of U.S. Companies”, 22. Available at:

    http://www.hpenterprisesecurity.com/collateral/report/HPEnterpriseSecurity_Report_HPArcSightFirstAnnualCostCyberCrimeStudyPonemon, 2010.

    • Rohas N., “Cyber Terrorism in the Context of Globalization, Second World Congress on Informatics and Law Madrid”, Spain. pp. 1-26, retrieved from: www.barzaloo.com, 2012.
    • Teodoro P. Garcı´a., Verdejo. J. Dı´az., Ferna´ndez. G. Macia., Vazquez. E., “Anomaly-based Network Intrusion Detection: Techniques, Systems and Challenges”, Computers & Security, vol. 28, Issues 1–2, 2009.
    • Thanh Dang, S., “The Prevention of Cyberterrorism and Cyberwar”, ODUMUNC International Security (DISEC) 2011, Issue Brief for the GA First Committee: Disarmament and International Security (DISEC). retrieved from: http://al.odu.edu.

     

    - Documents

    • United Nation Resolutions:45/121:1998.
    • United Nation Resolutions:Con.Annex to Res.No. 26/59/P, 1999.
    • United Nation Resolutions:SC/1373, 2001.
    • United Nation Resolutions:56/121, 2001.
    • United Nation Resolutions:56/121, 2002.
    • United Nation Resolutions:57/239, 2003.
    • United Nation Resolutions:58/199, 2004.
    • United Nation Resolutions:58/199, 2004.
    • United Nation Resolutions:64/211, 2010.