لزوم نظارت دقیق‌تر بر همخوانی متن‌های فارسی و غیرفارسی معاهدات بین‌المللی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

یکی از عوامل اجرای متفاوت یک معاهده این است که کشورها، معاهده را طبق متن مصوب در نظام داخلی خود اجرا می‌کنند، در حالی که ممکن است این متن با متن‌های معتبر معاهده متفاوت باشد. بر همین اساس، همخوانی متن‌های فارسی و غیرفارسی معاهدات حایز اهمیت است. با وجود این، بررسی قوانین و مقررات ایران حاکی است بسیاری از لوازم تضمین همخوانی فوق پیش‌بینی نشده است و حتی «آیین‌نامه چگونگی تنظیم و انعقاد توافق‌های بین‌المللی» مصوب 1371 و «دستورالعمل تنظیم شکلی توافق‌های حقوقی بین‌المللی» مصوب 1390 نتوانسته این نقص را به‌طور کامل برطرف کند. در ضمن، اگرچه نهادهای ذی‌ربط در تصویب معاهده توانسته‌اند در بعضی موارد با تشخیص مغایرت میان متن‌های فارسی و غیرفارسی معاهده، موجبات اصلاح متن فارسی را فراهم کنند، اما همچنان در متن فارسی بسیاری از معاهدات، ایرادهای مهم وجود دارد و حتی اجرای بعضی از آن‌ها همچون ماده 37(الف) عهدنامه حقوق کودک، سبب محکومیت ایران در نهادهای بین‌المللی شده است. بررسی قوانین و مقررات ایران در زمینه فرایند تهیه متن فارسی معاهده و نظارت بر همخوانی آن با متن‌های معتبر، گام نخست برای برطرف کردن نقص این قوانین است و مقاله حاضر با این هدف نگاشته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Necessity for more Accurate Supervision on the Compatibility of Persian and non-Persian texts of International treaties

نویسنده [English]

  • Abdolmajid Soudmandi
Assistant Professor, Department of Law, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the factors in the different implementation of a treaty is that countries implement the treaty according to the text approved in their domestic systems, while this text may differ from the authenticated texts of the treaty. Therefore the compatibility of Persian and non-Persian texts of treaties is important. Nevertheless, reviewing the Iranian Acts and Regulations indicate that many of the arrangements for this compatibility are not foreseen and even "Regulation on How to prepare and Conclude International Agreements" of 1371 and "Guidelines for the Formalization of International Legal Agreements" of 1390 could not fix this defect. In addition, although the relevant institutions in the ratification of a treaty have been able in some cases, by recognizing the incompatibility between the texts, to provide amendment of Persian text, however, there are still significant errors in the Persian text of many treaties, and implementation of some of them, has led to Iran's condemnation by international institutions. Reviewing the Iranian laws in the field of preparing the Persian text of the treaty and monitoring its compliance with the authenticated texts is the first step to eliminate the shortcomings of these laws and the present article has been written with this aim.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language of International Treaties
  • Consistency of Persian and non-Persian Texts of Treaties
  • The Guardian Council
  • Regulation on How to prepare and Conclude International Agreements
  • Authenticated Texts of a Treaty

مراجع

  1. الف. فارسی

    ـ کتاب

    1. انصاری، باقر؛ حقوق رسانه، سمت، 1396.
    2. آقایی، بهمن؛ فرهنگ حقوقی بهمن، گنج دانش، 1382.
    3. رحمانی، قدرت‌الله؛ ایران و معاهدات بین‌المللی (جلد اول: رویکرد و عملکرد ادوار اول تا چهارم مجلس شورای اسلامی)، شهر دانش، 1394.
    4. ضیائی بیگدلی، محمدرضا؛ حقوق معاهدات بین‌المللی، گنج دانش، 1395.
    5. فتحی، محمد و کاظم کوهی اصفهانی؛ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظرات تفسیری شورای نگهبان، انتشارات پژوهشکدة شورای نگهبان، 1397.
    6. فلسفی، هدایت‌الله؛ حقوق بین‌الملل معاهدات، فرهنگ نشر نو، 1379.
    7. کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل؛ مسئولیت بین‌المللی دولت (متن و شرح مواد کمیسیون حقوق بین‌الملل)، ترجمه: علیرضا ابراهیم‌گل، شهر دانش، 1390.
    8. مهرپور، حسین؛ نظام بین‌المللی حقوق بشر، اطلاعات، 1383.

     

    ـ مقاله

    1. السان، مصطفی؛ «دادرسی منصفانه برای کودکان»، دوفصلنامة حقوق بشر، دورة دوم، شمارة 2، 1386.
    2. ایزدی، علی؛ «نگاهی تطبیقی به اجرای حقوق بین‌الملل در محاکم ملی»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی، دورة 45، شمارة 3، 1394.
    3. بهادری جهرمی، علی و علی فتاحی زفرقندی؛ «بررسی ابهامات صلاحیت مجلس شورای اسلامی در تصویب موافقت‌نامه‌های بین‌المللی با نگاه به نظرهای شورای نگهبان»، دوفصلنامة دانش حقوق عمومی، سال چهارم، شمارة 12، 1394.
    4. بی‌نام؛ «زبان حقوقی»، فصلنامة حق، شمارة 10، 1366.
    5. حبیبی، حسن؛ «زبان حقوقی»، مجلة کانون، سال چهل‌وسوم، شمارة 16، 1378.
    6. سودمندی، عبدالمجید؛ «نقش شورای نگهبان در تضمین همخوانی متن‌های فارسی و غیرفارسی معاهدات بین‌المللی»، پژوهشنامة حقوق اسلامی، سال بیست‌ودوم، شمارة 2، 1400.

     

    1. شیروی، عبدالحسین و فریده شعبانی جهرمی؛ «بررسی وضعیت حقوقی دستگاه‌های حفاری فراساحلی»، مطالعات حقوق تطبیقی، دورة 8، شمارة 2، 1396.
    2. عنایت، سیدحسین؛ «تنظیممعاهدات بین‌المللی در حقوق کنونی ایران و مطالعة تطبیقی آن با فقه اسلامی و حقوق بین‌المللی معاصر»، مجلة حقوقی بین‌المللی، شمارة 10، 1368.
    3. قربان‌زاده، محمد؛ «جایگاه برجام در حقوق ایران و حقوق بین‌الملل»، اندیشمندان حقوق، شمارة 14، 1396.
    4. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر و محمدشهاب جلیلوند؛ «نظارت بر کیفیت قوانین در رویة شورای نگهبان»، فصلنامة دانش حقوق عمومی، سال ششم، شمارة 18، 1396.
    5. مظفری، محمدحسین؛ «ایمان یا آزادی؟ در معرفی و نقد کتاب اندیشه و ایمان در آزادی»، فصلنامة نقد کتاب، سال دوم، شمارة 8، 1395.
    6. ملاکریمی، امید و محمود جلالی؛ «ماهیت «برجام» از منظر حقوق بین‌الملل»، مطالعات حقوق عمومی، دورة 47، شمارة 1، 1396.
    7. هاشمی، سیدحسین؛ «بررسی فقهی ـ حقوقی رویکرد قانون مجازات اسلامی جدید به سن رشد و مسئولیت کیفری کودکان در پرتو اسناد بین‌المللی»، حقوق تطبیقی، شمارة 103، 1394.

     

    ـ قوانین و مقررات[1]

    1. اصلاحیة آیین‌نامة چگونگی تنظیم و انعقاد توافق‌های بین‌المللی، منتشرشده در شمارة 18703 مورخ 30/02/1388 روزنامه رسمی.
    2. آیین‌نامه چگونگی تنظیم و انعقاد توافق‌های بین‌المللی، منتشرشده در شمارة 13760 مورخ 19/03/1371 روزنامه رسمی.
    3. تصویبنامه در مورد متن تطبیق ترجمة (چهار) پیوست موافقت‌نامة تجاری اکو، منتشرشده در شمارة 18374 مورخ 14/01/1387 روزنامه رسمی.
    4. دستورالعمل تنظیم شکلی توافق‌های حقوقی بین‌المللی، منتشرشده در شمارة 19450 مورخ 21/09/1390 روزنامه رسمی.
    5. قانون اجازة الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حقوق کودک، منتشرشده در شمارة 14295 مورخ 16/01/1373 روزنامه رسمی.
    6. قانون اجازة الحاق دولت شاهنشاهی ایران به میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، منتشرشده در شمارة 8868 مورخ 26/03/1354 روزنامه رسمی.
    7. قانون اصلاح پیوست قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به موافقت‌نامة تأسیس شرکت اسلامی توسعه بخش خصوصی وابسته به بانک توسعة اسلامی، منتشرشده در شمارة 16595 مورخ 24/11/1380 روزنامه رسمی.
    8. قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام، منتشرشده در شمارة 20569 مورخ 25/07/1394 روزنامه رسمی.
    9. قانون الحاق به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روانگردان، منتشرشده در شمارة 13644 مورخ 16/10/1370 روزنامه رسمی.
    10. قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین‌المللی منع و مجازات جنایت آپارتاید، منتشرشده در شمارة 11655 مورخ 07/12/1363.
    11. قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون چارچوب سازمان بهداشت جهانی در مورد کنترل دخانیات، منتشرشده در شمارة 17693 مورخ 29/08/1384 روزنامه رسمی.
    12. قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مقابله با اَعمال غیرقانونی علیه ایمنی دریانوردی و پروتکل پیوست آن در خصوص مقابله با اَعمال غیرقانونی علیه ایمنی سکوهای ثابت واقع در فلات قاره، منتشرشده در شمارة 18609 مورخ 28/10/1387 روزنامه رسمی.
    13. قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به موافقت‌نامة شرکت اسلامی توسعة بخش خصوصی وابسته به بانک توسعة اسلامی، منتشرشده در شمارة 16317 مورخ 09/12/1379 روزنامه رسمی.
    14. قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به موافقت‌نامة نظام جهانی ترجیحات بازرگانی بین کشورهای در حال توسعه، منتشرشده در شمارة 13650 مورخ 23/10/1370 روزنامه رسمی.
    15. قانون آیین‌نامة داخلی مجلس شورای اسلامی، منتشرشده در شمارة 16086 مورخ 29/02/1379 روزنامه رسمی.
    16. قانون راجع به همکاری مابین شرکت صادراتی تجهیزات عمومی کره و شرکت سهامی شیلات جنوب ایران، مصوب 08/11/1360.
    17. قانون موافقت‌نامة تأسیس کمیسیون تون ماهیان اقیانوس هند، منتشرشده در شمارة 16543 مورخ 21/09/1380 روزنامه رسمی.
    18. قانون موافقت‌نامة تجاری اکو (اکوتا)، منتشرشده در شمارة 18329 مورخ 09/11/1386 روزنامه رسمی.

    ـ مذاکرات مجالس[2]

    1. مشروح مذاکرات مجلس سنا، دورة 4، جلسة 130، مورخ 10/08/1344.
    2. مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دورة 4، جلسة 182، مورخ 19/10/1372، منتشرشده در شمارة 14245 روزنامه رسمی.
    3. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دورة 4، جلسة 48، مورخ 23/09/1300.

     

    ـ لوایح[3]

    1. لایحة اصلاح پیوست قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به موافقت‌نامة تأسیس شرکت اسلامی توسعة بخش خصوصی وابسته به بانک توسعة اسلامی، مصوب 23/11/1379 هیئت وزیران.
    2. لایحة الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین‌المللی کنترل سیستم‌های مضر ضد خزه بر روی کشتی‌ها، مصوب 08/09/1388 هیئت وزیران.
    3. لایحة عضویت مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن در کنسرسیوم بین‌المللی زمین‌لغزش، مصوب 12/04/1387 هیئت وزیران.
    4. لایحة موافقت‌نامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) راجع به تأسیس مرکز مطالعاتی منطقه‌ای حفظ میراث فرهنگی ناملموس در آسیای میانه و غربی تحت نظارت یونسکو (گروه 2)، مصوب 02/08/1389 هیئت وزیران.
    5. لایحة موافقت‌نامة تجاری اکو (اکوتا)، مصوب 10/04/1383 هیئت وزیران.
    6. لایحة موافقت‌نامة تحدید حدود مرز دریایی در دریای عمان بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت سلطنت عمان، مصوب 21/04/1394 هیئت وزیران.
    7. لایحة موافقت‌نامة همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایرن و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در امر احداث و بهره‌برداری تأسیسات آبی خداآفرین و قیزقلعه‌سی بر روی رودخانة مرزی ارس، مصوب 1368 هیئت وزیران.

     

     

     

    ـ نظرات شورای نگهبان[4]

    1. شمارة 2009 مورخ 16/08/1363.
    2. شمارة 29576/30/87 مورخ 23/09/1387.
    3. شمارة 3903 مورخ 07/08/1360.
    4. شمارة 392/21/79 مورخ 28/02/1379.
    5. شمارة 4706/102/96 مورخ 28/12/1396.
    6. شمارة 47636/30/91 مورخ 12/05/1391.
    7. شمارة 5034/21/78 مورخ 30/04/1378.
    8. شمارة 6171 مورخ 14/02/1373.
    9. شمارة 7547/30/83 مورخ 16/03/1383.
    10. شمارة 9993 مورخ 08/09/1362.

     

    ـ خبر

    1. اِعمال نظر شورای نگهبان در مورد کنوانسیون پالرمو قانونی بود و باید انجام می‌شد، خبرگزاری ایسنا، 15/02/1397.

     

    ب. انگلیسی

    - Books

    1. Dörr, Oliver, Schmalenbach, Kirsten (eds.), Vienna Convention on the Law of Treaties (A Commentary), Springer, 2012.
    2. Publication of Treaties and International Engagements Registered with the Secretariat of the League of Nations, vol. 9, IMPRIMERIES RIUNIES S. A., 1922.
    3. Shelton, Dinah (ed.), International Law and Domestic Legal Systems (Incorporation, Transformation, and Persuasion), Oxford University Press, 2011.
    4. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 999, United Nations Publications, 1983.
    5. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 1015, United Nations Publications, 1984.
    6. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 1534, United Nations Publications, 1997.
    7. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 1577, United Nations Publications, 1999.
    8. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 1582, United Nations Publications, 2001.
    9. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 1678, United Nations Publications, 1999.
    10. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 1927, United Nations Publications, 2001.
    11. Treaties and International Agreements Registered or Filed and Recorded with the Secretariat of the United Nations, vol. 2302, United Nations Publications, 2006.
    12. Yearbook of the International Law Commission, vol. II, Part 2, United Nations Publications, 2001.

     

    - Articles

    1. Prieto Ramos, Fernando, "International and Supranational Law in Translation: From Multilingual Lawmaking to Adjudication", The Translator, vol. 20, No. 3., 2014.
    2. Stokes, Evelyn, "The Treaty of Waitangi and the Waitangi Tribunal: Maori Claims in New Zealand", Applied Geography, 1992, vol. 12.

     

    - Documents

    1. Concluding Observations of the Committee on the Rights of the Child, Islamic Republic of Iran, CRC/C/15/Add.123, 2000.
    2. Convention on the Rights of the Child, Ratification by Iran, C.N.235.1994.TREATIES-4, 1994.
    3. Engel and Others v. The Netherlands, European Court of Human Rights, 1976.
    4. Expression of Consent by States to be Bound by a Treaty, Analytical Report and Country Reports, Council of Europe, Committee of Legal Advisers on Public International Law, 2001.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 29 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 تیر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار