مصونیت سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی: عدم وفاق در رویة بین‌المللی و دکترین

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

نقش سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی در نیم­ قرن اخیر ارتقا یافته و حیطة فعالیت ­ها آن‌ها موسع شده است. سازمان­های غیردولتی علی­رغم اینکه در حقوق بین‌الملل به‌عنوان تابعان فرعی شناخته می‌شوند و بنای تأسیس و شکل‌گیری آن‌ها توسط اشخاص خصوصی و به موجب قوانین داخلی کشورهاست، اما جایگاه مهم و عملکردتأثیرگذار برخی از آن‌ها در جامعة بین­المللی موجد طرح مسائل حقوقی متعدد شده است. ازجمله در مقاله به این موضوع پرداخته خواهد شد که آیا سازمان­ های مذکور، مشابه سازمان­های بین ­المللی بر مبنای برخورداری از شخصیت حقوقی بین ­المللی، کارکردگرایی یا ساختارگرایی، برخوردار از مصونیت هستند یا خیر؟ در پاسخ به سؤال فوق و به‌عنوان فرضیة تحقیق، مطرح است که در مورد اعطای مصونیت به سازمان­ های بین ­المللی غیردولتی، دولت­ها در رابطه با معدودی از سازمان ­ها عملکرد گزینشی دارند و در مورد مبنای مصونیت نیز رهیافت جدیدی مشتمل بر کارکردگرایی و ساختارگرایی مطرح است. به این ترتیب، مختلط­ بودن اداره یا تأمین مالی، ایفای مأموریتی مرتبط با منافع بین ­المللی عمومی و شناسایی رسمی در چارچوب یک معاهده چندجانبه یا قطعنامه‌های مکرر یک سازمان­ بین­ المللی دولتی ازجمله شاخص ­های اعطای مصونیت مطرح هستند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Immunity of International Non-governmental Organizations: Inconsistency in International Practice and Doctrine (Original Research)

نویسنده [English]

  • Haleh Hosseini Akbarnejad
Department of Law, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

The role of international non-governmental organizations has been promoted in the last half-century, and the scope of their activities has been expanded. Despite the fact that non-governmental organizations are recognized as the subsidiary subjects of international law and their establishment and formation are conducted by private persons and according to the domestic laws of countries, the important status of some of them in the international community has raised many legal issues. One of the issues that will be discussed in this article is whether the aforementioned organizations, similar to international organizations enjoy immunity based on having international legal personality, functionalism or structuralism? As the research hypothesis, it is suggested that for granting immunity to non-governmental organizations, we observe a selective practice of governments toward a few organizations, and the basis of immunity is also explained on a new approach consisting of functionalism and structuralism doctrines. Thus, mixed administration or financing, performing a mission related to the international public interests and official recognition through a multilateral treaty or frequent resolutions of an international governmental organization, are the indicators for granting immunity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Non-Governmental Organizations
  • Immunity
  • International Legal Personality
  • Functionalism
  • Structuralism
  1. - کتاب

    1. زمانی، سید‌قاسم، حقوق سازمان‌های بین­المللی. تهران: انتشارات شهر دانش، 1402.

     

    - مقاله

    1. بیگ‌زاده، ابراهیم، «تأثیر سازمان­های غیردولتی در شکل­گیری و اجرای قواعد بین­المللی»، تحقیقات حقوقی، شمارة 15 (1373).
    2. حسینی‌ آزاد، سید‌علی و مسعود احسن‌نژاد، «سوءاستفاده از مصونیت­ها و مزایای سازمان‌های بین­المللی: به دنبال راهکاری برای مقابله با آن»، مجلة پژوهش‌های حقوقی 17، 34 (1397).
    3. رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین؛ «حضور سازمان­های غیردولتی در پیشگاه مراجع قضایی بین‌المللی»، فصلنامة حقوق 38، شمارة 2 (1387).
    4. ضیائی، سید‌یاسر و سیدهادی پژومان، «وضعیت سازمان‌های بین­المللی غیردولتی در حقوق بین­الملل و حقوق ایران»، مجلة پژوهش‌های حقوقی 8، شمارة 15(1388).
    5. عسکری، پوریا، «مناسبات سازمان ملل متحد و سازمان‌های غیردولتی در آیینة تغییر»، مجلة پژوهش‌های حقوقی 8، شمارة 15(1388).
    6. عسکری، پوریا و نیلوفر سعیدی، «سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی و نظارت بر اجرای حقوق بشر با تأکید بر عفو بین‌الملل»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی 18، شمارة 53 (1395).
    7. قاسمی، غلامعلی و محمدصالح تسخیری، «شخصیت حقوقی بین‌المللی سازمان‌های غیردولتی»، فصلنامة پژوهش حقوق عمومی 19، شمارة 55 (1396).
    8. کامل نواب، مرتضی و غلامعلی قاسمی، «نقش سازمان­های غیردولتی در فرایند رسیدگی دیوان اروپایی حقوق بشر»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی 22، شمارة 1 (1401).
    9. مفخم ناصر اسلامی، نگار و احمد مؤمنی‌راد، «سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی و نقش آن‌ها در حقوق بشر: مطالعة موردی دیده‌بان حقوق بشر»، فصلنامة علمی پژوهشی تعالی حقوق 5، شمارة 2 (1398).